Nosemoza to choroba sporowcowa wywoływana przez grzyby Nosema apis i Nosema ceranae. Dla pszczelarzy może ona oznaczać poważne problemy i szkody w pasiekach. Pszczoły mogą się zarazić drogą pokarmową, a szanse na przetrwanie mają jedynie silne rodziny. Leczenie nosemozy na wiosnę i zastosowanie środków zapobiegawczych jest kluczowe dla prawidłowego prowadzenia pasieki.
Leczenie nosemozy na wiosnę
Pasożyty wywołujące nosemozę atakują nabłonek jelita środkowego pszczół. Rozwijają się i namnażają, prowadząc do coraz większego niedożywienia i osłabienia pszczół. Pojawia się biegunka, która sprzyja zakażeniu kolejnych osobników. Infekcja prowadzi do skrócenia życia pszczół o niemal 80%.
Objawy nosemozy
Rozpoznanie nosemozy nie jest łatwe, ponieważ objawy są niejednoznaczne i mogą sugerować też inne choroby. Zakażone pszczoły cierpią na biegunkę i wypróżniają się w ulu, czego efektem są odchody na ściankach, listwach i dennicy. Z tego powodu z ula wydobywa się nieprzyjemny zapach. Chore pszczoły mają trudność z lataniem i wykarmieniem młodych. Jednym z charakterystycznych objawów zakażenia jest rozdęty odwłok.
Przebieg zakażenia
Do zakażenia dochodzi drogą pokarmową, co ze względu na wypróżnianie się chorych osobników w ulu, nie jest szczególnie trudne. To właśnie w kale znajdują się spory, a kolejne pszczoły narażają się na infekcję poprzez oczyszczanie ula. Często do rozprzestrzeniania się nosemy doprowadzają pszczelarze, przemieszczając zanieczyszczony sprzęt pszczelarski lub karmiąc pszczoły zanieczyszczonym miodem.
Okres największego ryzyka
Leczenie nosemozy na wiosnę jest kluczowe, ponieważ to właśnie wczesną wiosną następuje wzrost ryzyka infekcji. Przedłużająca się przez niekorzystne warunki pogodowe zimowla sprawia, że pszczoły spędzają więcej czasu w ulu i wypróżniają się wewnątrz niego. Pod koniec wiosny następuje zwykle spadek ryzyka. Pszczoły częściej przebywają poza ulem, pasieki są oczyszczane, a stare pszczoły umierają i są zastępowane młodymi. Niestety jednak często infekcja pozostaje w kolonii i zbiera żniwo podczas kolejnej wiosny.
Zapobieganie infekcji
Leczenie nosemozy na wiosnę rozpoczyna się od zapewnienia pszczołom odpowiedniego odżywiania zimą. Jeżeli pogoda sprzyja, istnieją duże szanse, że rodziny pszczół poradzą sobie z infekcją. Aby zapobiec rozwojowi choroby, nie należy łączyć chorych rodzin ze zdrowymi. Znanym sposobem leczenia infekcji jest karmienie pszczół lekami przeciwgrzybowymi, zwykle Fumagilin-B. Niestety środek ten przenika do miodu i jest toksyczny dla ludzi i samych pszczół. Ponadto grzyby wykazują zdolność do uodparniania na fumagilinę. W związku z tym na terenie Unii Europejskiej wprowadzono zakaz jej stosowania. Alternatywnie rekomenduje się preparaty pochodzenia roślinnego, wspomagające naturalne siły obronne organizmów pszczół.
Leczenie nosemozy wiosną
Około 42 krople (1 g) olejku anyżowego lub eukaliptusowego należy rozpuścić w 50 ml spirytusu spożywczego, bądź wódki i dodać do 1 litra syropu (1:1). Mieszaninę należy podawać w ilości od 125 do 250 ml (w zależności od rodziny) przez 2 do 3 tygodni.
Zwalczanie nosemozy
Kluczową kwestią dla zwalczania odpowiedzialnych za infekcję grzybów jest dezynfekcja plastrów i innych sprzętów pszczelarskich. W tym celu wykonuje się fumigację za pomocą oparów kwasu octowego o stężeniu 80% – około 100 ml na 20-30 ramek (zależnie od wielkości). Plastry umieszcza się w szczelnej skrzyni, w której panuje temperatura od 15 do 18 stopni Celsjusza. Nad plastrami umieszcza się miskę z parującym kwasem. Dodatkowo sprzęty pszczelarskie wystawia się na działanie światła słonecznego.
Co sprzyja zakażeniu?
Leczenie nosemozy na wiosnę to jedna kwestia. Ważna jest również eliminacja czynników sprzyjających zakażeniu. Przede wszystkim należy zapobiegać rabunkom i błądzeniu pszczół, poprzez odpowiednie ustawienie uli. Czynnikami zwiększającymi ryzyko rozwoju infekcji są wilgoć i chłód w ulu. Należy pozbywać się martwych pszczół z osypów zimowych, poprzez spalenie.
Jak widać, leczenie nosemozy na wiosnę nie jest łatwym zadaniem i trudno o stuprocentową pewność powodzenia. Najważniejsze czynności zapobiegawcze to utrzymanie pasieki w czystości i zapewnienie pszczołom dobrych warunków w kwestii pożywienia i miejsca zimowli.
Powiązane artykuły:
- Choroby pszczół – czy problemy zdrowotne owadów są groźne? Jakie są popularne choroby pszczół? Jak je leczyć?
- Pszczelarstwo – jak zacząć? Organizacja własnej pasieki
- Hodowla pszczół – najważniejsze zagadnienia. Na czym polega pszczelarstwo i jak założyć pasiekę?
- Hodowla pszczół jako opłacalny biznes w 2023 roku
- Pszczoły murarki – jak wygląda ich hodowla? O co trzeba zadbać? Czym wyróżnia się murarka ogrodowa?