Choroba niebieskiego języka to powszechne schorzenie występujące u przeżuwaczy i bydła. Jak dochodzi do zakażenia? Jak rozpoznać pierwsze objawy choroby? Czy istnieją skuteczne metody leczenia? Jeśli jesteś ciekawy, czytaj dalej.
Choroba niebieskiego języka (ang. Blue tongue) w Polsce znana jest szerzej pod nieco inną nazwą — pryszczycy rzekomej. Jej występowanie po raz pierwszy opisano w Afryce Południowej w XIX wieku. Za rozwój schorzenia odpowiedzialny jest wirus z rodzaju Orbivirus (Reoviridae). Choroba niebieskiego języka zaliczana jest do tych, które należy likwidować z urzędu, co oznacza, że istnieje prawny obowiązek nałożony na każdego hodowcę bydła i przeżuwaczy. Polska aż do 2006 roku była całkowicie wolna od przypadków choroby.
Choroba niebieskiego języka — transmisja wirusa
Wirus powodujący chorobę niebieskiego języka przenosi się na zwierzęta przez owady kłująco ssące z rodzaju kuczmany. Co ważne, nie jest możliwa transmisja patogenu na inne gatunki zwierząt, a także ludzi. Oznacza to, że produkty pochodzenia zwierzęcego, w tym mleko i mięso są dla człowieka bezpieczne.
Na chorobę niebieskiego języka chorują przede wszystkim:
- bydło,
- kozy,
- owce,
- łosie,
- jelenie,
- sarny.
Objawy kliniczne choroby niebieskiego języka u owcy i kozy pojawiają się od 3 do 10 dni od wniknięcia wirusa do organizmu zwierzęcia. U bydła okres wylęgania patogenu jest znacznie dłuższe — nawet do 80 dni. Co ciekawe, objawy różnią się one w zależności od zakażonego gatunku.
Owady Culicoides przenoszące wirus namnażają się od późnego lata aż do jesieni. Dlatego też właśnie w tym okresie należy zwrócić szczególną uwagę na wygląd i zachowanie zwierząt hodowlanych.
Po przechorowaniu choroby niebieskiego języka, zwierzę staje się automatycznie nosicielem wirusa i może zarażać kolejne przeżuwacze.
Wirus powodujący chorobę niebieskiego języka występuje w 24 serotypach, przy czym każdy z nich dominuje z innym z państw członkowskich.
Choroba niebieskiego języka — objawy i rozpoznanie
Dokładny przebieg choroby zależy od rodzaju wirusa, który atakuje organizm zwierzęcia. Bydło na ogół przechodzi schorzenie w sposób łagodny. Istnieją jednak przypadki ostrej postaci krwotocznej, która może być dla osobnika śmiertelna.
Objawy u bydła
Objawy kliniczne choroby niebieskiego języka u bydła pojawiają się rzadko, a schorzenie najczęściej przebiega bezobjawowo. Jednakże czasami dochodzi do manifestacji poniższych symptomów:
- gorączka,
- ślinotok,
- obrzęk błony śluzowej jamy ustnej,
- zapalenie tworzywa racic,
- rodzenie cieląt z poważnymi wadami rozwojowymi,
- owrzodzenie opuszki zębowej,
- tworzenie się strupów na naskórku.
Warto także dodać, że niespecyficznym objawem jest także spowolnienie ruchowe. Bydło staje się nie tylko mniej aktywne, ale również wydaje się apatyczne, a nawet przygnębione. Widać to szczególnie po osobnikach, które przed chorobą były żywotne i ruchliwe.
Objawy u owiec
Choroba niebieskiego języka przebiega u owiec nieco bardziej dynamicznie niż u bydła. W związku z tym łatwiej u tych zwierząt o postawienie szybkiej diagnozy. Typowymi objawami są:
- wysoka gorączka, powyżej 41 st.C.,
- wybroczyny pod śluzówką jamy ustnej,
- wyraźny spadek kondycji fizycznej, senność, opieszałość, apatia,
- rodzenie martwych młodych (na skutek zakażenia wewnątrzmacicznego),
- ślinotok,
- duszność,
- biegunka z domieszką krwi,
- kulawizna,
- zachłystowe zapalenie płuc połączone z wymiotami,
- zwyrodnienie mięśni,
- przekrwiony język,
- utrata mleczności.
Schorzenie nie powoduje dużej śmiertelności stada, jednak może przyczynić się do pojawienia poważnych strat ekonomicznych, co spowodowane jest zmniejszeniem importu i eksportu mięsa oraz mleka zwierząt.
Rozpoznanie choroby niebieskiego języka może być dość problematycznie, ponieważ w większości przypadków u bydła przechodzi ona bezobjawowo. Weterynarz stawia diagnozę na podstawie objawów klinicznych w połączeniu z wynikami serologicznych testów diagnostycznych, w tym immunodyfuzji, ELISA, PCR, a także odczynu seroneutralizacji. Lekarz musi wykluczyć inne choroby o podobnym przebiegu w tym m.in. pryszczycę, uczulenie na światło, chorobę białych mięśni, pęcherzykowe zapalenie jamy ustnej oraz martwicę podeszwy.
Choroba niebieskiego języka — leczenie
W okresie od późnego lata do jesieni należy zachować szczególną czujność i monitorować kondycję bydła, krów i owiec. Jeżeli hodowca zauważy jakikolwiek z objawów choroby niebieskiego języka, jego obowiązkiem jest poinformować o tym fakcie powiatowego lekarza weterynarii.
W Polsce od 2007 roku prowadzony jest monitoring choroby niebieskiego języka. W ramach skutecznej profilaktyki ustawia się pułapki, które mają na celu wychwycenie owadów będących nosicielami wirusa. Ustawione są one w odległości ok. 25 m od miejsca hodowli narażonych na patogen zwierząt. W promieniu ok. 20 km od miejsca bytowania zwierząt zaleca się regularne przeglądy stanu ich zdrowia. Ponadto stworzono internetowy system gromadzenia danych dotyczących choroby niebieskiego języka. Utworzono również tzw. strefy w obrębie których należy przestrzegać określonych zasad hodowli.
Ponadto wszystkie państwa członkowskie zobowiązane są do przestrzegania zasad ochrony zwierząt. Powszechnie stosowane są szczepienia ochronne. W Wielkiej Brytanii hodowcy zobowiązani są do wyszczepiania całego pogłowia zwierząt. Leczenie objawowe jest nieskuteczne, dlatego też jedyną skuteczną metodą zapobiegania transmisji wirusa jest ubój chorych osobników.
Do profilaktyki zalicza się m.in.:
- nabywanie bydła z hodowli sprawdzonych,
- regularne wizyty zwierząt u lekarza weterynarii,
- zwalczanie owadów w miejscu przebywania bydła, kóz i owiec,
Choroba niebieskiego języka w Polsce nadal jest stosunkowo rzadka, jednak nie należy jej lekceważyć. Może bowiem spowodować znaczne starty ekonomiczne spowodowane m.in. utratą mleczności krów i kóz. Wprowadzając odpowiednie kroki profilaktyczne, można wyraźnie zmniejszyć ryzyko transmisji zakaźnego wirusa.
Powiązane artykuły:
- Pryszczyca bydła — groźna choroba wirusowa
- Choroby owiec – jakie są rodzaje chorób zwierząt hodowlanych? Jak rozpoznać objawy i leczyć problemy zdrowotne owiec?
- Księgosusz — czym jest i jak się objawia?
- Myksomatoza królików – czym się objawia? Jak zapobiegać występowaniu choroby? Czy istnieje szczepionka na tego wirusa?
- Choroba szalonych krów – czym jest ta choroba bydła? Czy choroba Creutzfeldta-Jakoba jest niebezpieczna dla człowieka?