Wciornastki to niewielkie szkodniki, które stosunkowo często pojawiają się w uprawach polowych, ale również w kwiatach doniczkowych. Mogą spowodować prawdziwe spustoszenie, dlatego warto wiedzieć, jak je skutecznie zwalczać.
Wciornastki to cały rząd owadów, do którego zalicza się ponad 6000 gatunków na całym świecie. Mogą występować nawet na obszarach, w których nie spotyka się innych szkodników, choćby na Antarktydzie. Nie tylko sieją spustoszenie wśród upraw, ale również przenoszą choroby. Niektóre gatunki żerują na grzybach, choć istnieją również wciornastki drapieżne. Nas jednak w tym momencie interesują te szkodniki, które najczęściej niszczą rośliny w domach, ogrodach i na polach.
Wciornastki – czym wyróżniają się te szkodniki?
Wciornastki to grupa owadów o niewielkich rozmiarach, dochodzących zwykle do 2,5 mm długości, o wydłużonym ciele. Z tego powodu widoczne są głównie jako małe punkciki na roślinach. Mają asymetryczny aparat gębowy o charakterze kłująco-ssącym; to nim wysysają soki z roślin. Zazwyczaj żerują w ściółkach, liściach, wnętrzach pędów.
Wciornastek zachodni – polski szkodnik
W Polsce żyje ok. 200 gatunków wciornastków, przy tym najbardziej popularny jest wciornastek zachodni (Frankliniella occidentalis). Jest nieco mniejszy, bo osiąga długość do 1,4 mm. Nie ma żuwaczki, za to ma wykształcone czułki. Pierwotnie gatunek ten występował jedynie w Ameryce Północnej, został jednak zawleczony wraz z obcymi gatunkami roślin do Polski już w 1986 roku. Z uwagi na dużą umiejętność dostosowania do środowiska rozwija się tutaj bardzo szybko i czyni duże szkody. Spotyka się go na pomidorach, różach, azaliach czy truskawkach.
Inne polskie wciornastki
Prócz tego w Polsce występują również takie gatunki wciornastków jak:
- wciornastek tytoniowiec – atakuje goździki, gerbery;
- wciornastek cieplarek – atakuje bluszcze, palmy;
- wciornastek szklarniowiec – atakuje pomidory, ale i cyklameny;
- wciornastek różówek – atakuje magnolie, borówki i różne rośliny z rodziny różowatych;
- wciornastek zbożowy kwietniczek – atakuje zboża i trawy.
Na jakich roślinach żerują wciornastki?
Wciornastki można spotkać zarówno na roślinach ozdobnych, ogrodowych czy warzywach, jak i owocach. Warto jednak wiedzieć, że wciornastki nie lubią niskich temperatur, w związku z czym często wolą zaatakować rośliny doniczkowe i uprawne rosnące w szklarniach.
Jak rozpoznać wciornastki?
Warto wiedzieć, jakie są objawy żerowania wciornastków, aby móc szybko rozpoznać problem, który dotknął roślin doniczkowych, ozdobnych czy uprawnych. Wciornastki żywią się sokami i tkankami roślin, przez co doprowadzają do deformacji liści i kwiatów. Ma to szczególnie znaczenie w uprawie szklarniowej gatunków ozdobnych – nieprawidłowy wygląd wpływa na mniejszą sprzedaż i straty w uprawie. W przypadku roślin owocowych pojawiają się nie tylko plamki na liściach, ale również czarne kropki rozlewające się w plamy na owocach. W końcu wciornastki sprawiają, że roślina szybko się starzeje i przedwcześnie dochodzi do zapylania, co zmniejsza liczbę owoców. Ich odchody mogą zawierać groźne patogeny.
Pomimo widocznych objawów bytowania szkodników trudno jest jednoznacznie stwierdzić, że to wciornastki są winowajcami. Wszystko dlatego, że nawet dorosłe osobniki kryją się często np. w zamkniętych kwiatostanach czy pędach. Istnieje jednak kilka sposobów ich rozpoznania.
Test białej kartki
Pod zaatakowaną roślinę podłóż białą kartkę, a następnie mocno nią potrząśnij. Jeśli widzisz na kartce małe, czarne kreseczki, to prawdopodobnie są to wciornastki. Możesz mieć pewność, jeśli kreseczki dodatkowo intensywnie się ruszają.
Test owoców
Prostym sposobem na ocenę, czy roślina jest zaatakowana przez wciornastki, jest położenie na ziemi kawałka soczystego owocu. Po krótkim czasie podnieś go i zobacz, co znajduje się pod spodem. Małe, czarne punkciki będą wskazywały właśnie na zachęcone do posiłku wciornastki.
Skąd biorą się wciornastki w roślinach?
Dróg zarażenia wciornastkami jest wiele. Wciornastki mogą:
- bytować w sadzonkach, które kupisz;
- być przyniesione wraz z ziemią;
- występować w roślinach domowych kupionych w marketach;
- przenosić się z sąsiednich roślin uprawnych.
Zwalczanie wciornastków środkami ochrony roślin
W przypadku dużej inwazji wciornastków konieczne jest stosowanie odpowiednich środków ochrony roślin. Są one przeznaczone do użycia w konkretny sposób, dlatego zawsze zapoznaj się z etykietą. Wiele z nich musi być przechowywanych poza zasięgiem dzieci, bo to środki trujące. W takim przypadku do wyboru masz:
- preparaty w sprayu – polecane przy dużej liczbie szkodników, działają silnie, ale wymagają rozpylania w konkretnych warunkach, m.in. w rękawiczkach ochronnych i na zewnątrz lub przy dobrej wentylacji;
- preparaty w formie pałeczek owadobójczych – wsadzane do ziemi, dobre przy mniejszej intensywności inwazji;
- tablice lepowe – w żółtym i pomarańczowym kolorze, które zachęcają wciornastki do żerowania; szkodniki przylepiają się do nich i można je łatwo usunąć;
- preparaty w formie pyłu – do tradycyjnego opylania roślin.
Jeśli chcesz uprawiać gatunki ozdobne, musisz pamiętać o powtarzaniu terapii przeciwko wciornastkom. Gatunek ten ma aż cztery fazy larwalne, a pełny rozwój od złożenia jaj do osobników dorosłych trwa zwykle do trzech tygodni; krócej w przypadku niższych temperatur. Z tego powodu, aby mieć pewność, że usuniesz wszystkie larwy, musisz powtórzyć terapię. Jak to zrobić? O tym zwykle informuje producent na opakowaniu środków ochrony roślin. Co więcej, takie preparaty działają też zwykle na inne owady, np. mszyce i miseczniki.
Jak zwalczać wciornastki? Domowe sposoby
Jeśli inwazja nie jest obfita, możesz zdecydować się na domowe, sprawdzone metody zwalczania wciornastków. Przede wszystkim przetrzyj liście wilgotną szmatką, aby usunąć odchody i wszystkie formy szkodników. W ten sposób na pewno przedłużysz żywotność rośliny i sprawisz, że plamy na liściach nie będą się rozszerzać. Prócz wytarcia miękką szmatką powierzchni liści możesz zastosować też na miejsca żerowania opryski. Mogą to być roztwory cukru albo oleju. Możesz potraktować nimi m.in. pąki kwiatowe i wszystkie miejsca, w których pojawiły się przebarwienia i deformacje. Jeśli rozmaite uszkodzenia są duże, usuń porażone części rośliny.
Wciornastki to prawdziwa plaga. Dorosłe owady są uskrzydlone i mogą przenosić się na inne rośliny. W stadium larwalnym czynią szkody na roślinach. Ich szkodliwość jest o tyle wysoka, że przenoszą one również wirusy chorób. Z tego powodu warto wiedzieć, jak je rozpoznać i skutecznie zwalczyć.
Powiązane artykuły:
- Mospilan 20 SP – dawkowanie na litr
- Opryski na czereśnie – terminy, preparaty
- Przędziorek w ogrodzie i na uprawach – jak zwalczać szkodniki? Opryski, profilaktyka
- Oprysk na bukszpan i ćmę bukszpanową
- Oprysk na ziemniaki – sposób na choroby, szkodniki i chwasty