Mastitis to choroba często spotyka wśród krów mlecznych. Stanowi czołowy powód strat w przemyśle mleczarskim na świecie. Dowiedz się, jak rozpoznać mastitis u bydła oraz jak skutecznie leczyć to poważne schorzenie.
Mastitis to nazwa schorzenia, które związane jest z zapaleniem gruczołu mlekowego, czyli wymienia, u krów. Najczęściej pojawia się na skutek powstania zakażenia bakteryjnego w zatoce wymieniowej. Stan ten jest bardzo bolesny dla zwierzęcia. Początkowo negatywnie wpływa na produkcję mleka, a ostatecznie może nawet doprowadzić do śmierci bydła. Poznaj dokładny obraz kliniczny tej choroby oraz sposoby jej leczenia.
Przyczyny wystąpienia mastitis
Schorzenie znane jako mastitis powodowane jest zakażeniami bakteryjnymi. Patogenami najczęściej odpowiedzialnymi za stan zapalny wymion są:
- Staphylococcus aureus;
- Streptococcus agalactiae;
- Streptococcus uberis;
- Escherichia coli- italikiem.
Do innych potencjalnych czynników chorobotwórczych zalicza się też dermatofity i drożdżaki.
Czynniki zakaźne rozprzestrzeniania się mastitis u krów
W zależności od konkretnej przyczyny infekcji, wyróżnia się dwa główne rodzaje mastitis. Rozpoznanie źródła i typu schorzenia jest kluczowe w celu jego prawidłowego i skutecznego wyleczenia. Powody występowania mastitis dzieli się na:
- mastitis środowiskowe – podstawowym źródłem takiego zakażenia nie jest chora krowa, a samo otoczenie, w którym znajduje się bydło. Do infekcji może dojść podczas doju lub pomiędzy dojami, gdy osobnik przebywa w zanieczyszczonym miejscu. Patogeny tego rodzaju mają mniejszą zdolność kolonizowania strzyków niż bakterie przenoszone między krowami. Mogą one zasiedlać m.in. w oborze, legowisku i właściwie każdym miejscu przebywania bydła;
- mastitis zakaźne – drobnoustroje odpowiedzialne za wywoływanie mastitis znajdują się w tkankach wymienia krowy. Mogą z łatwością przenosić się z jednego osobnika na drugiego. Bakterie te pochodzą z otoczenia – np. ze ściółki na legowiskach, odchodów bydła lub podłoża w oborze. Infekcja najczęściej przenosi się z krowy chorej na zdrową podczas doju. Mikroorganizmy z łatwością przywierają do strzyku, kolonizują go i przechodzą dalej do wnętrza gruczołu mlekowego.
Objawy zapalenia wymienia u krów
Zastanawiasz się, jak rozpoznać tę chorobę w stadzie krów, aby móc jak najszybciej wdrożyć odpowiednie leczenie? Istnieją co prawda typowe dla tego schorzenia dolegliwości, jednak największą pewność dają regularnie wykonywane badania mikrobiologiczne. Objawy podklinicznego zapalenia wymienia nie zawsze zauważalne są gołym okiem, a ta postać choroby stanowi realne zagrożenie dla stada. Dlatego tak ważne jest regularne badanie weterynaryjne krów w oborze.
Postać kliniczna mastitis objawia się następująco:
- pojawiają się wyraźnie zauważalne zmiany w wymionach i mleku;
- ostry przebieg choroby wiąże się z występowaniem objawów ogólnoustrojowych – należy do nich gorączka, brak apetytu, osłabienie, odwodnienie;
- ćwiartka jest zaczerwieniona, widać jej obrzęk, jest twarda w dotyku i wyraźnie bolesna;
- ilość mleka jest mniejsza, a płyn może też mieć nieprawidłowe parametry;
- w łagodniejszym przebiegu choroby zauważalne jest łagodne zapalenie wymienia;
- w mleku mogą pojawiać się kłaczki, strzępki, a sam płyn może wydawać się bardziej wodnisty.
Istnieje też nieco łagodniejsze, podkliniczna postać mastitis. W takim przypadku nie zauważysz u krowy żadnych powyższych objawów, a mleko będzie wyglądało całkowicie normalnie. Zmiany będą jednak wykrywalne w badaniach laboratoryjnych. Wzrasta wówczas liczba komórek somatycznych, a w mleku pojawiają się szkodliwe patogeny. Krowa z mastitis subklinicznym może mieć mniejszy potencjał produkcyjny, a jednocześnie stanowi też źródło zakażenia dla innych osobników w stadzie.
Mastitis ma długi przebieg – może trwać nieokreśloną ilość czasu. W niektórych przypadkach okresy kliniczne przeplatają się z podklinicznymi, czyli choroba naprzemiennie ustępuje i zaostrza się. Wówczas mowa o schorzeniu przewlekłym lub nawracającym.
Leczenie bydła mlecznego z mastitis
Najczęstszą przyczyną mastitis są bakterie Strep. uberis i E. coli. Do leczenia stosuje się więc silne antybiotyki – co niestety nie przekłada się korzystnie na jakość mleka. Co więcej, częste stosowanie antybiotykoterapii powoduje uodpornianie się patogenów na stosowane leki, co prowadzi do ich mniejszej skuteczności. Oprócz antybiotyków można więc stosować poniższe sposoby i środki do leczenia mastitis:
- maści nakładane miejscowo na skórę wymienia – najlepiej jeśli zawierają naturalne składniki wspierające mechanizmy obronne organizmu (np. mięta pieprzowa lub kamfora). Poprawiają krążenie, redukują obrzęki i wysięki, odstraszają owady, a jednocześnie wykazują działanie bakteriobójcze. Maści chłodzące, przeciwbólowe i przeciwzapalne świetnie sprawdzą się w początkowym stadium lub łagodnym przebiegu choroby;
- zdajanie wydzieliny z chorej ćwiartki w celu usunięcia toksyn z organizmu chorej krowy. Badania pokazują, że dojenie wydzieliny zapalnej 6-8 razy w ciągu dnia zmniejsza objawy zapalenia klinicznego nawet o 25%;
- leki przeciwzapalne – należy udać się po nie do lekarza weterynarii, który przepisze odpowiednie dla krowy środki. Zaleca się stosowanie m.in. fluniksyny, meloksikamu, kwasu acetylosalicylowego lub kortykosteroidów – dowymieniowo lub ogólnie. Rodzaj leku, drogę i dawkę podania należy zawsze skonsultować z weterynarzem;
- nieantybiotykowe produkty wspomagające leczenie lekkich ran i zabezpieczające zmienione chorobowo miejsca.
Zapalenie gruczołu mlekowego – profilaktyka
W latach 60. XX wieku wprowadzono pięcioetapowy plan zwalczania mastitis. Obejmuje on:
- leczenie i rejestrację wszystkich chorych krów;
- przemywanie strzyków w specjalnym płynie dezynfekującym po każdym doju;
- terapię w okresie zasuszania;
- eliminację przewlekle chorych osobników ze stada;
- regularne mycie i dezynfekcję całego sprzętu udojowego.
Najważniejszą i podstawową metodą profilaktyczną jest prawidłowa higiena dojenia. Konieczne jest też zastosowanie dobrych praktyk zarządzania obiektem i ściółką oraz brakowanie przewlekle zakażonych osobników. Sprawna organizacja oborą oraz ograniczenie stresu krów są kluczowymi sposobami przeciwdziałaniu mastitis. Należy nieustannie dbać o higienę i dobrobyt krów na każdym ich etapie życia – podczas laktacji, ale też zasuszenia oraz wśród jałówek.
Mastitis to niebezpieczna choroba krów, która powoduje bardzo silne zapalenie gruczołu mlekowego i tkanek wymienia. Najczęściej powstaje na skutek reakcji układu odpornościowego na pojawienie się szkodliwych bakterii w kanale strzykowym. Może mieć postać łatwo rozpoznawalną lub ukrytą – w drugim przypadku leczenie jest szczególnie trudne, ponieważ wymaga zdiagnozowania niezauważalnej choroby. Jeżeli masz wątpliwości co do zdrowia krów w swoim stadzie, koniecznie skonsultuj się z lekarzem weterynarii.
Powiązane artykuły:
- Choroby owiec – jakie są rodzaje chorób zwierząt hodowlanych? Jak rozpoznać objawy i leczyć problemy zdrowotne owiec?
- Choroba szalonych krów – czym jest ta choroba bydła? Czy choroba Creutzfeldta-Jakoba jest niebezpieczna dla człowieka?
- Choroby bydła – jakie choroby krów warto znać? Jakie są metody zapobiegania schorzeniom zwierząt mlecznych?
- Grzybica u bydła – objawy i przyczyny powstawania skórnej grzybicy bydła
- Myksomatoza królików – czym się objawia? Jak zapobiegać występowaniu choroby? Czy istnieje szczepionka na tego wirusa?