Odmiany ziemniaków – charakterystyka odmian jadalnych

Bulwy ziemniaczane znów wracają w Polsce do łask. Choć był moment, że uznano je za zbyt kaloryczne, znów stają się – w pełni uzasadnienie – popularne. Odmiany ziemniaków są jednak różne i mają różne właściwości oraz zastosowanie.

Jedne ziemniaki polecane są do sałatek, inne do purée, a jeszcze inne do frytek. Choć Polska jest krajem, w którym spożycie bulw ziemniaczanych jest znów bardzo duże, wciąż konsumenci niewiele na ich temat wiedzą. Nie zwracają nawet uwagi, jakie odmiany ziemniaków lądują w ich kuchni. A to klucz do tego, żeby dopasować je do konkretnej potrawy. Bo nie wszystkie ziemniaki nadają się do frytek czy sałatek. Warto więc dowiedzieć się o nich nieco więcej, a także poznać tak zwane typy kulinarne konkretnych odmian.

Podział ziemniaków na typy kulinarne i ich charakterystyka

Niewiele osób wie, że w Polsce prowadzone są badania nad ziemniakami, a ich odmiany wpisywane są do Krajowego Rejestru Odmian. Naukowcy z Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych (COBORU) zajmują się takimi zagadnieniami, jak podatność na choroby czy plonowanie, ale testują również smak ziemniaków czy określają zawartość skrobi. Ich wnioski są ważne dla konsumentów, którzy chętnie sięgają po te bardzo zdrowe warzywa.

W celu ułatwienia identyfikacji ziemniaków wprowadzono podział na typy kulinarne. Sprzedawcy powinni informować, z jakimi typem mamy do czynienia podczas zakupów.

• typ kulinarny „A”, czyli sałatkowy – podstawową cechą ziemniaków należących do tego typu jest fakt, że się nie rozgotowują. Miąższ po ugotowaniu pozostaje zwięzły, dlatego nadaje się do krojenia (na przykład do sałatek, ale również zapiekanek czy zup);
• typ kulinarny „B”, czyli ogólnoużytkowy – typ pośredni, którego miąższ jest dość zwięzły, ale pod naciskiem daje się go rozgnieść. To właśnie ziemniaki tego typu wykorzystuje się jako dodatek do obiadów, a także na purée oraz kopytka. Często bywają wybierane również do zup, ale także smażenia;
• typ kulinarny „C”, czyli lekko mączysty – po ugotowaniu ich miąższ jest lekko suchy, mączysty. Z tego powodu ziemniaki tego typu doskonale sprawdzają się na frytki, placki, a także do pieczenia;
• typy pośrednie („AB”, „BC” i inne) – ponieważ są dostępne ziemniaki, których jednoznaczne sklasyfikowanie, jeśli chodzi o typ kulinarny, nie jest możliwe, wprowadzono tak zwane określenia pośrednie. Ziemniaki nimi określane mają część cech pochodzących z jednego typu i część cech z drugiego. Najczęściej są to odmiany bardziej uniwersalne podczas wykorzystania w kuchni.

Odmiany ziemniaków jadalnych z uwzględnieniem pory sadzenia

Zarówno dla rolników, jak i konsumentów, kluczowe jest, kiedy ziemniaki trafiają do ziemi, a także, kiedy pojawiają się w sklepach. W Polsce popularne są odmiany ziemniaków wczesnych, które możemy jeść już w maju, ale gospodarcze znaczenie mają również odmiany późniejsze – te, które przechowujemy i jemy przez całą zimę i wczesną wiosnę.

Choć na całym świecie są dziesiątki odmian ziemniaków, szczególnie popularne w naszym kraju są wybrane gatunki. Powody ich popularności są bardzo różne.

Bardzo wczesne

Odmian ziemniaków, które można sadzić najwcześniej, wyróżnia się przynajmniej kilkadziesiąt. W Polsce szczególną popularnością cieszą się następujące:

• „Denar” – ma miąższ w kolorze jasnożółtym, natomiast skórkę wyraźniej żółtą. Jego smak oceniony został na 7,2 w dziesięciostopniowej skali. Cechuje się dużym jak na konkurencyjne odmiany plonowaniem – 43,7 t/ha. Jego typ kulinarny to „AB”;
• „Impresja” – ziemniak o żółtym kolorze i nieco jaśniejszym miąższu. Jego smak oceniony został na 6,8. Dużą popularność zawdzięcza swojemu wydajnemu plonowaniu – 50,4 t/ha to bardzo dobry wynik. Typ kulinarny „Impresji” to „A-AB”.

Wczesne

Nieco później, ale wciąż dość wcześnie, sadzi się następujące – niezwykle popularne w naszym kraju – odmiany:

• „Bohun” – podobnie jak poprzednie, również ta odmiana ma żółty kolor, a także jasnożółty miąższ. Typ kulinarny to jednak „B”, natomiast smak oceniony został na 7,1. W tym przypadku również decydujący jest plon – „Bohun” pozwala na osiągnięcie 51,8 t/ha;
• „Vineta” – pochodząca z Niemiec odmiana żółtych (zarówno jeśli chodzi o skórkę, jak i miąższ) ziemniaków. Cenione są z powodu rzadkiego tylu kulinarnego, czyli „B/AB”. Smak oceniony został na 7,1, a plon to zaledwie 39,1 t/ha.

Średnio wczesne

Najwięcej odmian zarejestrowanych w naszym kraju to właśnie ziemniaki średnio wczesne. Wśród najchętniej uprawianych są:

• „Jurek” – żółte ziemniaki o typie kulinarnym „B-BC”, których smak oceniono na 7,2. Cechują się bardzo dobrą wydajnością plonowania – 55.6 t/ha to wynik iście imponujący;
• „Satina” – niemiecka odmiana żółtych ziemniaków o typie kulinarnym „B”. Ich smak to aż 7,5 w dziesięciostopniowej skali. To właśnie z powodu smaku są tak chętnie uprawiane, ponieważ plon to jedyne 43,9 t/ha;
• „Tajfun” – stworzona w Polsce odmiana żółtego ziemniaka o żółtym kolorze skórki oraz miąższu. Ocena smaku to 7/10, natomiast plon wynosi 49,8 t/ha.

Średnio późne

Ziemniaki uprawiane przede wszystkim z myślą o zapewnieniu stałych dostaw w zimę i wczesną wiosną. Bulwy tych odmian nadają się do wielomiesięcznego przechowywania. Najpopularniejsze to:

• „Jelly” – niemiecka odmiana żółtych ziemniaków o typie kulinarnym „B”. Ocena smaku na poziomie 7,5 oraz plon 50,2 t/ha to największe zalety tej odmiany ziemniaka;
• „Gustaw” – ta polska odmiana ziemniaków daje plon na poziomie 49,5 t/ha. Skórka żółta, miąższ kremowy. Ziemniaki te otrzymały ocenę smaku na poziomie 6,2, a typ kulinarny określono jako „B”.

Późne

Ponieważ ziemniaki z odmian późnych wymagają określonych warunków pogodowych, nie cieszą się w Polsce – gdzie panuje mroźna i dość długa zima – dużą popularnością. Jedyną zarejestrowaną odmianą jest:

• „Zagłoba” – ziemniaki mają żółtą skórę oraz miąższ, a ich smak oceniony został na 6,5. Typ kulinarny to natomiast „B”. Jeśli chodzi o plon, to określony został na poziomie 48 t/ha.

Szczegółowe informacje na temat wskazanych przez nas odmian ziemniaków w tabeli:

Uprawa ziemniaków, najlepiej odmian zalecanych, jest w Polsce bardzo popularna. Choć jeszcze kilka lat temu odnotowywano spadek sprzedaży tego warzywa, ponownie staje się ono w Polsce bardzo popularne. Warto wiedzieć jednak, które z najpopularniejszych odmian ziemniaków nadają się do pieczenia, a które do sałatek czy frytek. Dzięki temu możliwe będzie uzyskanie najlepszego smaku. Widać po powyższych przykładach, że odmian ziemniaków, które można kupić w Polsce, jest bardzo dużo. Zdecydowanie należy dowiedzieć się nieco więcej o warzywie, które tak chętnie stawiamy na naszym stole.

Powiązane artykuły:

• Wykopki ziemniaków – kiedy najlepiej zbierać ziemniaki?
• Ziemniak – co warto wiedzieć o tym warzywie?
• Odmiany czosnku — jakie uprawia się w Polsce?
• Opryski ziemniaków – jakie środki warto stosować? Czy opryski są bezpieczne?
• Obierki z ziemniaków jako nawóz – właściwości i metoda wykonania własnego, naturalnego nawozu